Regularnie przyjeżdżają do Niemiec na tzw. saksy. Jak mówią, praca za granicą bardziej kalkuluje się niż w Polsce. Od tego roku zrobiło się trudniej ze względu na zmiany w przepisach meldunkowych (wyjaśnienie na końcu nagrania).

Informacja o obowiązku meldunkowym w Hanowerze (w j. niemieckim)

Przyjechał na kilka miesięcy do siostry, został prawie 2 lata. W końcu jednak wrócił do Polski, a zadecydowały względy osobiste: długa rozłąka z rodziną z jednej strony, z drugiej brak znajomości języka niemieckiego i niepewne szanse córek w dolnosaksońskim systemie szkolnym.

Jak podaje na swoich stronach internetowych Niemiecki Federalny Urząd do Spraw Migracji i Uchodźstwa (Bundesamt für Migration und Flüchtlinge) Polacy są w ostatnich latach najliczniejszą po Rumunach grupą przybyłą do Niemiec z krajów Unii Europejskiej. I tak w 2014 r. napłynęło tu ok. 144.000, a rok późnięj ok. 148.000 osób z polskim paszportem. Nawet jeżeli w wymienionym okresie ok. 70 tysięcy Polaków rocznie opuściło Niemcy, to saldo jest zdecydowanie dodatnie. Według danych Centralnego Rejestru Obcokrajowców (Ausländerzentralregister) byliśmy więc 31.12.2015 r. największą populacją migrantów z Unii Europejskiej zamieszkującą Niemcy, stanowiąc jednocześnie drugą pod względem liczebności imigrancką społeczność tego kraju (po Turkach). Tendencja ta utrzymuje się również w roku 2016.

Jedną z nowo przybyłych rodzin są państwo B. z Hanoweru. Pani Sylwia opowiada o tym, co złożyło się na ich decyzję opuszczenia kraju, obrazowo przedstawiając na przykładzie doświadczeń męża "pułapki", na jakie może natknąć się ktoś podejmujący pracę w Niemczech.

Program spotkania obejmował wizyty: w poradni dla mobilnych pracowników, w poradni Raphaelswerk, w urzędzie celnym, w Ministerstwie ds. Gospodarki, Pracy i Komunikacji Dolnej Saksonii, z koordynatorką pilotów integracyjnych Natalią Beckmann w Lindener Rathaus, ze związkami zawodowymi (DGB) i w Regionie Hannover z koordynatorką ds. Integracji Dorotą Szymańską.

Posłuchajmy rozmowy o wrażeniach ze spotkania partnerów projektu "Walizka" przeprowadzona z prezeską fundacji Ireną Dawid-Olczyk oraz z członkinią zarządu fundacji La Strada Joanną Garnier.

Tomek, Maciej, Daniel i Adrian przez dwa lata pracowali na montażu rusztowań w firmie niemieckiej poleconej im przez znajomego. Przez kilka miesięcy czekali na podpisanie umowy. Nie rozliczono z nimi godzin pracy w piewszym miesiącu. W następnych miesiącach ilość godzin rozliczanych nie zgadzała się z tymi, które sobie zapisywali. W umowie zobowiązano ich do zgromadzenia 78 godzin na tzw. fundusz złej pogody, czyli na zimowy okres przestoju na budowach. Nikt się z nimi z tych nadgodzin nie rozliczył. Pierwszej zimy otrzymali po 700 euro, drugiej już tylko po 300.
Co dwa tygodnie jeździli na dłuższy week end do domu, a nieprzepracowane piątki pokrywane były wg. słów pracodawcy albo z nadgodzin albo z urlopu, bez uzgodnienia z pracownikami i bez rozliczenia się z nimi. Wszystkim czterem zmieniano grupę zatrudnienia z pierwszej na trzecią i z powrotem, przy czym nie dostrzegli oni żadnej różnicy finansowej przy wypłatach. Kiedy pracownicy zgłaszali pytania dotyczące rozliczeń, szef firmy był nieosiągalny, podobnie jak w przypadku trudności na montażu czy kłopotów z samochodem. Nazwa niesolidnej firmy pada na końcu materiału. "Czterej z rusztowania" po dwóch latach zmienili pracodawcę.

Składka na "złą pogodę" (Schlechtwetter)
Składka na okres zatrudnienia zimowego wynosi 2,0% sumy płacy brutto wszystkich pracowników zakładu zatrudnionych w produkcji. Pracodawca zobowiązany jest do odprowadzenia pełnej kwoty składki w wys. 2,0%. [...]. Na sumę składki składają się wpłaty ze strony pracodawcy w wys. 1,2% i ze strony pracownika w wys. 0,8 %. Wpłaty, które wnosi pracodawca, podlegają opodatkowaniu i odprowadzeniu opłat socjalnych. Zatem w przypadku całej składki wnoszonej przez pracodawcę należy obliczyć i zatrzymać 0,8 % płacy brutto każdego pracownika indywidualnie jako część składki przypadającą na tego pracownika. O tę kwotę obniżona zostaje wypłacana pracownikowi płaca netto.

Die Winterbeschäftigungsumlage beträgt 2,0 % der Bruttolohnsumme aller im Betrieb beschäftigten gewerblichen Arbeitnehmer. Der Arbeitgeber hat den gesamten Umlagebetrag von 2,0 % abzuführen.  [...]. Die Umlage wird anteilig vom Arbeitgeber in Höhe von 1,2 % und vom Arbeitnehmer in Höhe von 0,8 % aufgebracht. Der vom Arbeitnehmer zu tragende Anteil an der Umlage ist steuer- und sozialversicherungspflichtig. Für den vom Arbeitgeber vorzunehmenden Einbehalt muss also der Arbeitnehmeranteil von 0,8 % aus dem Bruttolohn des einzelnen Arbeitnehmers errechnet und einbehalten werden. Um diesen Betrag vermindert sich der auszuzahlende Nettolohn.
źródło: http://www.soka-bau.de/soka-bau_2011/desktop/de/Arbeitgeber/Beitraege/Winterbeschaeftigungsumlage/

W konkretnych sytuacjach porad w języku polskim udzielają poradnie dla pracowników migrujących:
a) Poradnie dla mobilnych pracownikow przy Stowarzyszeniu ARBEIT UND LEBEN Nds. e.V.
- w Hanowerze: T. (+49 511) 98192 40/41 i kom. (+49) 152 55991663
- w Brunszwiku T. (+49 531) 60187900 i kom. (+49) 157 58266873
www.mobile-beschaeftigte-niedersachsen.de
b)"Faire Mobilität" - lista doradców: http://www.faire-mobilitaet.de/ueber-uns

Projekt "Twoje prawa zawsze z Tobą. Walizka pełna praw" stanowi realizację zadania publicznego w ramach "Współpraca z Polonią i Polakami za granicą" i jest dofinansowany przez Kancelarię Senatu RP. Realizatorem projektu jest Fundacja przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu La Strada w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Kształcącym "Praca i Życie" w Dolnej Saksonii (Bildungsvereinigung "ARBEIT UND LEBEN" Niedersachsen e.V.).

Badanie zostało przeprowadzone w oparciu o ankietę, którą w ramach projektu opracowano, a następnie rozesłano do 20 podmiotów działających na terenie Niemiec. Dobór instytucji ankietowanych był warunkowany spełnieniem następujących kryteriów: podmiot działa na terenie Niemiec i w ramach swoich zadań może mieć kontakt z przypadkami wykorzystywania Polaków pracujących w Niemczech, a także prowadzi poradnictwo lub inny rodzaj wsparcia w języku polskim.

Rozmówczyni Aneta Duda zaanalizowała i opracowała raport oraz przedstawiła uczestniczkom projektu w trakcie wizyty roboczej doradczyń z poradni z Hanoweru w Warszawie w październiku tego roku (18-21 października 2016).

RAPORT (PDF)

Pierwsze spotkanie partnerów projektu odbyło się od 19-go do 21-go października w Warszawie. Uczestnikami spotkania były: ze Stowarzyszenia "Arbeit und Leben" z Hanoweru Agnieszka Broll i Katarzyna Zentner oraz Monika Fijarczyk z Berlina, a także z La Strady Irena Dawid-Olczyk i Joanna Garnier. Program spotkania obejmował: zobaczenie kawałka prawdziwego życia czyli Urząd pracy przy Grochowskiej tzw. nielegalny pośredniak, uczestniczenie w konferencji krajowej Sieci Migracyjnej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, spotkanie z ZUS, z Inspekcją Pracy i z MRPiPS (Minsterstwem Pracy i Polityki Społecznej. W sedzibie La Strady przedstawiono wstępne wyniki badań o problemach polskich pracowników i planowanie co można zrobić na przyszłość w obydwu stowarzyszeniach i poradniach. Została omówiona i przedstawiona ulotka projektu "Walizka".
Posłuchajmy relacji ze spotkania w Warszawie.

ULOTKA (PDF)

Wprowadzony w Niemczech w kwietniu 2007 r. (i dwa lata później poszerzony) powszechny obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego obejmuje również osoby z Polski mające w tym kraju stałe miejsce zamieszkania (liczy się data zameldowania). Dotyczy to w szczególności osób podejmujących w Niemczech pracęw charakterze pracobiorcy, czy też zarejestrowaną tu� działalność na własny rachunek.
Wyjątek stanowią (jak czytamy na oficjalnych stronach Narodowego Funduszu Zdrowia, patrz link: www.ekuz.nfz.gov.plm.in. pracownicy delegowani przez zakład zatrudnienia lub samodelegujący się przedsiębiorcy podejmujący działalność w swojej branży, studenci, osoby poszukujące pracy w Niemczech poprzez Urząd Pracy.

Jeżeli nie należysz do tego grona, sprawdź, czy masz w Niemczech należytą opiekę zdrowotną. Tak jak zrobiła to Monika, omijając w ten sposób czyhające pułapki prawne.

Pozostale linki:
1. http://dojczland.info/pytania-dotyczace-niemieckich-ubezpieczen-zdrowotnych/
2. http://gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/950086,uczyc-sie-wolno-z-karta-ekuz-ale-pracowac-juz-nie.html
3. http://www.infor.pl/prawo/ubezpieczenia/ubezpieczenia-zdrowotne/323721,Problemy-z-ubezpieczeniem-zdrowotnym-w-Niemczech.html
4. http://www.aok.pl/ubezpieczenie-zdrowotne-w-niemczech-383.php

Historia pana Artura z branży budowlanej nie jest niestety jedyną tego typu. Namawianie rodaków przez rodaków z Polski do przybycia na place budów w Niemczech jest nagminne. Zapotrzebowanie jest ogromne i omawianie warunków pracy i zapłat odbywa się na budowie i najczęściej ustnie. Niezawieranie pisemnych umów podwykonawczych, czy też nakłanianie do zameldowania samodzielnej działalności, prowadzi do pozorowanej samodzielnej działalności i permanentnego zaniżania płacy minimalnej lub nie płaceniu pieniędzy w ogóle.
Dużą rolę odgrywa niedoinformowanie przybywających pracowników i brak umiejętności językowych. Poszkodowani i wykorzystani polscy budowlańcy tracą tysiące euro i są bezsilni wbobec tych kriminalnych praktyk.

Płaca minimalna w branży budowlanej od 2016 roku zaczyna się od 10,62 Euro brutto, w zależności od stanowiska i czynności wykonywanych na budowie.

O wszelkich regulacjach w branży budowlanej w Niemczech, również o oddelegowanych pracownikach, można otrzymać informacje w języku polskim na stronie:
http://www.soka-bau.de/soka-bau_2011/desktop/de/Europa/Grundlagen/
oraz w poradniach dla mobilnych pracowników w Dolnej Saksonii:
www.mobile-beschaeftigte-niedersachsen.de

Wprowadzona w Niemczech od 1 stycznia 2015 roku płaca minimalna wywołała sporo niepokoju na rynku usług pielęgnacyjnych. Agencje, które masowo wysyłały do Niemiec polskie opiekunki całodobowe jako pracownice delegowane, teraz gremialnie zwracają się w stronę opiekunek samodzielnych, ponieważ te nie podlegają ustawie o płacy minimalnej.

Według stanu z października 2014 w Niemczech opieki potrzebuje 2,6 miliona osób chronicznie chorych, lub po prostu w zaawansowanym wieku, nie dających już sobie samodzielnie rady z wyzwaniami dnia powszedniego. Większość z nich pragnie spędzić ostatni okres życia we własnych czterech ścianach, unikając cieszących się złą sławą domów opieki stacjonarnej. Wobec niewystarczającego zabezpieczenia instytucjonalnego potrzeb tych osób rozwinął się w Niemczech prywatny rynek usług pielęgnacyjnych, wypełniających lukę pomiędzy opieką opłacaną przez ubezpieczenie, a opieką ze strony rodziny. Niebagatelną pozycję zajmują na nim "polskie anioły".

Jolanta i Gena wybrały formę pracy na własny rachunek, gdyż mają za sobą bardzo złe doświadczenia z agencjami i pseudoagencjami pośrednictwa pracy. Jedna padła ofiarą oszustki podającej się za pośredniczkę i po miesiącu ciężkiej pracy znalazła się z pustymi rękami dosłownie na bruku. Druga po kilku latach doszła do wniosku, że marża agencji w wys. 100% zarobku "anioła" kłóci się z poczuciem przyzwoitości, zwłaszcza jeśli agencja pobiera dodatkowy haracz od opiekunki, ale nie płaci za nią składek socjalnych. Samodzielne opiekunki całodobowe Jolanta i Gena trafiają do niemieckich rodzin bądź z ogłoszenia bądź z polecenia.

W konkretnych sytuacjach porad w języku polskim udzielają poradnie dla pracowników migrujących:
a) Poradnie dla mobilnych pracownikow przy Stowarzyszeniu ARBEIT UND LEBEN Nds. e.V.
- w Hanowerze: T. (+49 511) 98192 40/41 i kom. (+49) 152 55991663
- w Brunszwiku T. (+49 531) 60187900 i kom. (+49) 157 58266873
www.mobile-beschaeftigte-niedersachsen.de
b)"Faire Mobilität" - lista doradców: http://www.faire-mobilitaet.de/ueber-uns